Er Riesling drottning vínþrúganna?

Riesling-þrúgan er ein af þeim stóru. Jafnvel ein af stórkostlegustu þrúgum sem til eru! Þrátt fyrir það er hún ekkert endilega sú vinsælasta. Spurðu hvaða vínnörd sem er hvaða þrjár hvítvínsþrúgur eru í uppáhaldi hjá honum eða henni og það eru allar líkur á því að Riesling komist ofarlega á þann lista. Þegar leikmaðurinn er spurður sömu spurningar er hins vegar ólíklegt að hún verði fyrir valinu.

Er Riesling-vín bara eitthvað vel geymt leyndarmál innan vínbransans sem við nördarnir viljum eiga fyrir okkur eða er það eitthvað annað sem veldur?

Skoðum aðeins þrúguna sem margir kalla „drottningu þrúganna“.

Sögulegar heimildir benda til þess að Riesling-þrúgan sé upprunnin í Rheingau-héraðinu í Þýskalandi. Þrúgan er fyrst nefnd á nafn í reikningi frá víngerð í Rüsselsheim til að staðfesta sölu á sex Riesling-plöntum til John IV greifa af Katzenelnbogen frá árinu 1435. Þar er hún reyndar kölluð Riesslingen en fær svo nýtt nafn, Riesling, árið 1552 í verkum Hieronymus Bock.

Vinsældirnar magnast

Það er ekki fyrr en 100 árum seinna sem vinsældir þrúgunnar aukast þegar 30 ára stríðinu lauk og Frakkar náðu yfirráðum yfir Alsace-héraði. Þar ákváðu Frakkar að stór hluti vínekranna, sem eyðilögðust í stríðinu, skyldi gróðursettur á ný með Riesling. Í kjölfarið gerðu bændur í fleiri vínræktarhéruðum slíkt hið sama.

Riesling-vín vöktu athygli fyrir gæði og árið 1787 gaf kjörfursti Trier það út að öllum „slæmum“ vínvið skyldi skipt út fyrir Riesling.

Í byrjun 19. aldar nær Riesling ákveðnum hápunkti í vinsældum og voru vínin í miklum metum hjá aðalsfólki víðs vegar um Evrópu. Sem dæmi þá voru Riesling-vín verðlögð til jafns við dýrustu vín Bordeaux og Bourgogne og má því segja að þetta hafi verið með vinsælustu vínum þess tíma.

Magn umfram gæði ýtti Riesling til hliðar

En upprunastaður og leiksvið Riesling-vínanna varð jafnframt valdur að falli þeirra. Eftir fyrri og seinni heimsstyrjöld, sem gjöreyddi stórum hluta vínekra Þýskalands, fóru vínframleiðendur að framleiða meira magn á kostnað gæða – „quantity over quality“. Riesling-plöntum var skipt út fyrir þrúgutegundir sem þroskast hraðar og gefa meira af sér. Þær Riesling-plöntur sem stóðu eftir voru meðhöndlaðar þannig að þær gáfu meiri ávöxt af sér, á kostnað gæða. Þetta gerði að verkum að hin stórkostlegu, margslungnu og eftirsóttu Riesling-vín Þýskalands urðu að hálfgerðu sulli. Vínin voru frekar óvönduð. Ekki hjálpaði að Riesling þarf langan tíma til að ná fullum þroska og oftar en ekki bauð árgangurinn einfaldlega ekki upp á aðstæður til að þrúgan næði fullum þroska. Þetta varð til þess að hefð skapaðist fyrir því að bæta sykri við, til að ná allavega 8-9% áfengisprósentu. Á sama tíma varð þónokkur sykur eftir í víninu og gæðin langt frá því að vera ásættanleg.

Vinsældirnar hrundu og festist sú ímynd á Riesling-vín að þau væru öll lág í áfengi, sæt og alls ekki eitthvað til að tala um.

Það var ekki fyrr en um lok 20. aldar sem endurfæðing Riesling hófst á ný. Það var þýski víngerðarmaðurinn og orkusprengjan Ernst Loosen sem spilaði risastórt hlutverk í þeirri vegferð með einskærri þrautseigju og hugsjón um hefja Riesling aftur til vegs og virðingar. Í dag má segja að Riesling-vín sé hægt og rólega að komast aftur á þann stall sem þau voru við upphaf 19. aldar.

Hver er sérstaða Riesling-vína

Riesling er með náttúrulega hátt sýrustig og sem gerir það að verkum að Riesling-vín eru oft á tíðum brakandi fersk. Þau höndla að sama skapi betur smá afgangssykur en önnur vín. Þetta eru yfirleitt gríðarlega fáguð vín með miðlungs eða mikla fyllingu og einstaklega gott jafnvægi milli sýru og sætu.

Riesling-vín frá svalari vínræktarsvæðum bjóða yfirleitt upp á sítrónu, lime, greip, perur, græn epli og steinefni. Frá hlýrri svæðum er ávöxturinn sætari og meira í líkingu við apríkósur, nektarínur, melónur og ferskjur.

Riesling-vín eru afar sjaldan eikuð þannig að einkenni þrúgunnar fá að leika aðalhlutverkið.

Það er álíka sjaldan sem Riesling er blandað saman með öðrum þrúgum. Með árunum og með góðri geymslu geta vínin þróað með sér efnasamband sem heitir TDN sem gerir að verkum að vínið þróar með sér díselolíu- og steinefnakeim, sem er alls ekki jafn fráhrindandi og það hljómar – þvert á móti.

Aðalstjarnan í Þýskalandi

Eins og fyrr segir þá benda sögulegar heimildir til þess að þrúgan sé upprunnin í Rheingau- vínræktarhéraðinu í Þýskalandi, steinsnar vestan við Frankfurt. Í Þýskalandi er hún aðalstjarnan enn þann dag í dag. Þar leggur hún grunninn að mögnuðustu og margslungnustu vínum heims sem eru í algjörum sérflokki hvað geymsluþol varðar. Hún lifir einnig góðu lífi í Alsace-héraði í Norðaustu-Frakklandi þar sem margslunginn jarðvegur héraðsins gerir það að verkum að fjölbreytileikinn er hreint út sagt magnaður. Geymsluþol þeirra vína er líka í lengri kantinum, sérstaklega vína frá bestu ekrunum – svokölluð Grand Cru vín.

Þrífast best á svalari vínræktarsvæðum

Í eðli sínu þrífst Riesling best í svalari vínræktarsvæðum eins og t.d. Mosel, Rheingau og Alsace þar sem að berin fá langan tíma til að þroskast og þróa með sér margslunginn karakter. Þó svo að hitinn á þessum svæðum geti farið hátt á daginn þá lækkar hann töluvert meira en á heitari svæðum á kvöldin. Það hjálpar þrúgunni að viðhalda sýrustiginu og þar af leiðandi ferskleika í víninu sem það gefur af sér. Á heitari vínræktarsvæðum leitast framleiðendur við að rækta þrúguna í meiri hæð til að viðhalda ferskleika. Meiri sól og hærri hiti gefur vínunum rúnnaðri karakter með sætari ávaxtatónum. Þar sem að sýran er þó nokkuð minni vegna hita eru þessi vín ekki jafn vænleg til geymslu og hin þýsku eða frönsku.

Með hverju bragðast Riesling-vínin best?

Þar sem að Riesling-vín geta verið svo ofboðslega fjölbreytt þá er hægt að flokka þau á ýmsa vegu. Þurr og sýrurík Riesling-vín geta passað einstaklega vel með bleikum fiski eins og til dæmis lax eða bleikju. Graflax, sushi eða grilluð bleikja með smá sítrónuskvettu eru frábærir kostir. Rækjur eru líka mjög góð pörun en það þarf augljóslega að passa að marineringin (ef einhver) yfirgnæfi ekki vínið. Sætari Riesling-vín eins og Kabinett eða Spätlese geta verið frábær með sterkt krydduðum mat og þá sérstaklega vel með indverskum. Mörg vín frá Ástralíu geta líka hentað vel með slíkum réttum. Kjúklingaréttir með rjómakenndum sósum eru líka frábær félagsskapur en aftur þarf að passa að sósan yfirgnæfi ekki vínið. Síðast en ekki síst er ágætt að minna á geitaostinn sem getur passað fullkomlega með ungu og fersku Riesling-víni.